Op 22 december 1992 riep de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties 17 oktober uit tot Internationale dag voor de uitroeiing van armoede (VN resolutie).

Sindsdien werden bibliotheken vol geschreven over de armoedeproblematiek, zijn er talloze projectoproepen om armoede te bestrijden en proberen politici hun kiezers voor zich te winnen met tal van beloftes om de armoede uit te roeien. Mensen in armoede kregen doorheen de voorbije decennia verschillende benamingen, maar hun situatie zelf verbeterde totaal niet. Integendeel, ondanks al deze inspanningen is de overheid erin geslaagd de kinderarmoede in Vlaanderen te laten verdubbelen in een periode van tien jaar.

Daarom blijft een dag van verzet tegen armoede noodzakelijk om op te komen voor de rechten van mensen in armoede. Niet enkel de financiële problematiek moet aandacht krijgen, maar vooral de sociale uitsluiting ten gevolge van armoede verdient ieders aandacht. Nog te veel hardnekkige vooroordelen blijven een warme zorg in de weg staan. Vaak leggen mensen de schuld bij de slachtoffers zelf en geloven ze dat wie voldoende moed en energie heeft, wél aan de spiraal van armoede kan ontsnappen. En inderdaad, er zijn indrukwekkende succesverhalen, maar de meeste mensen met een laag inkomen geraken niet uit deze onrechtvaardige situatie. Voor erkenning, respect en begeleiding kunnen zij een beroep doen op tal van menslievende organisaties en initiatieven. Maar de overheid kan deze vrijwillige engagementen gemakkelijk misbruiken als goedkope alibi’s om geen structurele sociale maatregelen te moeten nemen.

Het Netwerk tegen Armoede brengt armoede jaarlijks onder de aandacht van het grote publiek. De actie in 2020 focust op de ‘onderbescherming’, m.a.w. op de steeds grotere uitsluiting van mensen in de systemen van sociale bescherming door allerlei strenger wordende voorwaarden. Heel vaak zorgen die ervoor dat mensen nog wel rechten behouden, maar allerlei administratieve stappen moeten ondernemen om er nog van te kunnen genieten. Als dat misloopt, is er ‘non take up’, niet-gebruik van rechten. Met de campagne wil het Netwerk naast die toenemende onderbescherming ook de kijk op mensen in armoede die erachter schuilgaat, aanklagen. De voorwaarden voor bepaalde uitkeringen zijn zó verstrengd dat steeds meer mensen rechten verliezen.

Wat het Netwerk doet voor Vlaanderen, wil Polsslag doen voor Sint-Niklaas. Polsslag verenigt alle armoedeorganisaties in onze stad. Uiteraard is ook VLOS hierin een belangrijke partner want de doelgroep van VLOS, ‘mensen zonder wettig verblijf’, verkeert per definitie in armoede: deze mensen hebben geen inkomen, geen leefloon, geen kindergeld, geen studietoelage of andere tegemoetkomingen, en bovendien hebben velen onder hen hun laatste spaarcenten opgebruikt om te overleven.

Net als vorige jaren zal ook VLOS op 17 oktober 2020 deelnemen aan de actie van Polsslag. De eerder geplande armoedewandeling zal ten gevolge van de coronaproblematiek uitgesteld worden tot volgend jaar. In plaats daarvan wordt een digitale mediacampagne opgezet rond het thema ‘onderbescherming’ met post-its met beklijvende boodschappen van mensen in armoede. Polsslag organiseert op 17 oktober een actie- en persmoment waaraan alle armoedeorganisaties uit Sint-Niklaas zullen deelnemen. VLOS wil vooral wijzen op de problemen die vluchtelingen en mensen zonder papieren ondervinden in hun verblijfsprocedures.

• Elke vraag voor opvang in een asielcentrum moet online gebeuren, meestal in een voor hen vreemde taal. Maar de overheid heeft geen contactpunten, vrijwilligers o.a. van VLOS moeten dat doen voor hen. Voor de overheid blijven zij onzichtbaar en zich fysiek aanmelden kan nergens. Dan volgt een lange wachttijd en intussen blijven ze dakloos. Als ze uiteindelijk een afspraak krijgen, moeten zij met de hulp van tussenpersonen of hulporganisaties alle nodige informatie en documenten verwerven, zo niet zijn ze terug bij ‘af’ en moeten ze weer minstens een maand dakloos wachten. Alles steunt op ontrading van nieuwkomers.
• Asielzoekers die de opvangcentra moeten verlaten, met of zonder verblijfspapieren, moeten zelfstandig zoeken naar een huurhuis of opvangplaats. De staat neemt geen enkel initiatief meer om hen op een menswaardige manier opvang te verlenen. Ook dit is voor vrijwilligerswerk.
• Er is geen geordend systeem om hen wegwijs te maken in de procedures. De advocatuur is voor hen een ware jungle. Bovendien mogen vrijwilligersorganisaties niet werken in opvangcentra om hen te informeren en het personeel mag hen niet verder begeleiden als zij het centrum moeten verlaten.

In deze complexe administratieve en afstandelijke jungle is het voor veel vluchtelingen bijzonder moeilijk om hun rechten en mogelijkheden te kunnen benutten. ‘Onderbescherming’ is hier nog zacht uitgedrukt!

VLOS wil hierin een baken zijn voor de vluchtelingen. Niet enkel in de administratieve procedures maar ook voor huisvesting en meubilair, voeding en kleding wil VLOS directe steun geven om hen een menswaardig bestaan te bieden.

Help ons deze mensen te helpen. Ook jouw steun blijft broodnodig!

Frank Van Wolvelaer

september 2020