Vorige week gingen we in Nederland naar een asiel om een hondje op te halen. Onze nieuwe huisgenoot stelt het opperbest. Hij is lief, aanhankelijk en – niet onbelangrijk – heel proper. Hij heeft nog wat verlatingsangst, maar gezien zijn geschiedenis is dat heel normaal. En hij houdt van mijn peren-speculaascake, die hij toevallig op de keukenkast tegenkwam – en waar hij geen kruimel van overliet voor ons.

Toen we hem meenamen, kreeg hij een ganse tas eten, speelgoed, jasjes en dekentjes mee. En zijn papieren – een Europees paspoort met een vaccinatiekaart – waren tiptop in orde. Hij verhuisde dus van Spanje via Nederland naar België, en hij was welkom.

Het gemak waarmee een buitenlandse hond de grens over kan om zijn forever home te vinden, stemt me tot nadenken. ‘Dakloze’ honden genieten privileges waar mensen op de vlucht alleen nog van kunnen dromen. Waar honden een warm welkom krijgen, wacht mensen vooral hardvochtigheid en gesloten deuren.

De maatregelen die onze regering de voorbije maanden nam, maken het vluchtelingen quasi onmogelijk om hier nog een warm nest te vinden. Hallucinant, eigenlijk.

Een opvangsysteem dat uitdooft

Sinds deze zomer voerde de federale regering een reeks wijzigingen door die de toegang tot opvang drastisch beperken.

Op 2 augustus 2025 trad de nieuwe Opvangwet in werking. Fedasil kan sindsdien opvang weigeren aan asielzoekers die al bescherming kregen in een ander EU-land, of aan gezinnen waarbij een kind een eerste asielaanvraag indient nadat de ouders eerder negatief beslisten. De vroegere uitzonderingsregels, die nog enige menselijkheid toelieten, werden afgeschaft.

Het gevolg was intriest maar voorspelbaar: voor het eerst in jaren slapen ook gezinnen met jonge kinderen opnieuw op straat. Arbeidsrechters in Brussel verplichtten Fedasil herhaaldelijk om die gezinnen wél op te vangen, maar de federale overheid weigert in veel gevallen de vonnissen uit te voeren. Sinds 2022 spraken Belgische rechtbanken meer dan 15.000 opvangbevelen uit, en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ruim 2.300 voorlopige maatregelen. Duizenden daarvan bleven dode letter.

Van hotelbed naar stoepkarton

Tegelijk werd de opvang “gesaneerd”. De regering bouwt de hotelopvang af – “opvang moet menswaardig maar sober blijven”, klinkt het. Serieus, is stoepkarton sober genoeg?

Waar in de winter van 2024 nog honderden asielzoekers tijdelijk in hotels verbleven, wil staatssecretaris Van Bossuyt die noodoplossing tegen eind dit jaar volledig schrappen.

Daarbovenop schrapte de federale overheid haar bijdrage aan het ‘koudeplan’ – het systeem dat steden toelaat extra bedden te voorzien bij vriesweer. Gemeenten waarschuwen dat er deze winter honderden bedden minder zullen zijn. Voor mensen zonder papieren of zonder opvangplaats betekent dat: letterlijk in de kou, letterlijk bevriezen.

Terugsturen naar waar men niet kan leven

Wie hier niet welkom is, wordt sneller teruggestuurd – desnoods naar regimes waarmee men liever niet geassocieerd wordt.

België trok dit jaar binnen de EU mee aan de kar om ‘illegale en criminele Afghanen’ terug te sturen. Daarvoor werden zelfs verkennende contacten met het Taliban-regime opgestart. Dat idee, ooit ondenkbaar, wordt nu als ‘realistisch migratiebeheer’ verkocht. Kan het hardvochtiger?

En Gaza? Gesloten lijsten, gebroken families

Voor Palestijnen uit Gaza lijkt de deur ondertussen hermetisch gesloten.

Eind april sloot België de evacuatielijst en focust nu enkel op de circa 500 mensen die er al op stonden. Nieuwe aanvragen komen er pas als de regering opnieuw beslist de lijst te openen – wat nog niet gebeurde.

In september beval een Brusselse rechter de Staat om een Palestijns gezin alsnog op die lijst te plaatsen, om gezinshereniging mogelijk te maken. Maar dergelijke beslissingen blijven uitzonderlijk. De meeste aanvragen stranden in eindeloze administratie: fysieke indiening verplicht, geen humanitaire visa per e-mail, maanden wachten op antwoord.

Voor gezinnen die vastzitten in Gaza is dat wachten niet figuurlijk, maar letterlijk levensgevaarlijk.

De cijfers achter de woorden

Volgens het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) dienden in 2024 39.615 mensen een asielaanvraag in, een stijging van 11,6% ten opzichte van 2023.

In september 2025 waren er 2.897 aanvragen, vooral uit Afghanistan (11%), Palestina (10%), Eritrea en Turkije.

De regering wijst trots op een ‘dalende instroom’, maar de realiteit is dat duizenden mensen hun recht op opvang enkel nog via de rechtbank kunnen afdwingen.
Een kwestie van keuze.
Niemand vraagt dat we honden slechter behandelen. De vraag is waarom we mensen zóveel slechter behandelen.

We lijken vergeten dat opvang een recht is, geen gunst. Dat gezinshereniging geen luxe is, maar een menselijk minimum. En dat rechterlijke uitspraken niet vrijblijvend zijn.

Onze hond heeft een paspoort, een zacht bed, een tweede kans. Voor hem is België een thuis. Voor mensen op de vlucht is het steeds vaker een doolhof van muren, formulieren en gesloten deuren.

Neen, ik ging niet enkel naar een asiel. Ik was ook bij een leefgroep van de organisatie Minor Ndako, waar tien minderjarige kinderen – de jongste acht jaar -  uit Afghanistan, Palestina en Eritrea verblijven. Zij hopen snel met hun ouders herenigd te worden. Hun kans om zelf erkend te worden, is miniem. Dan nog maar te zwijgen over de vele tienduizenden kinderen die na hun aankomst in Europa van de radar verdwenen. Niemand weet waarheen. Landen met een lage herkenningsgraad van jongeren als vluchteling, kennen een hoge verdwijningsgraad.

Ik wens ons land – maar vooral alle rechteloze, papierloze mensen op zoek naar een warme thuis – toe dat het de zorg die we vanzelfsprekend vinden voor een dier, opnieuw vanzelfsprekend vinden voor een mens.

En ja, dan die doggyspam op Facebook… Eén foto is goed voor honderden duimpjes en ooh’s en aah’s. Vergelijk dat maar eens met vele reacties op berichten over vluchtelingen.

Die zijn, helaas, misselijkmakend.