De spreekkamer in VLOS doet al jaren dienst als werkplek voor de VLOS-arts waar de hulpvragende mensen zonder wettig verblijf terechtkunnen voor een eerste medisch advies. Een nieuwe ploeg van vrijwilligers tracht met veel inzet en de nodige humor dit lokaal om te toveren tot een echt dokterskabinet.  Een hele klus, want door de jaren heen werd hier wel wat verzameld. Een grondige opkuis drong zich op.

De voorbije 25 jaar hebben vooral dokter Piet en dokter Luc de medische begeleiding op zich genomen. Dokter Piet was medestichter van VLOS en was gedurende 22 jaar meerdere namiddagen per week beschikbaar voor onze doelgroep. Hij heeft titanenwerk verricht en hem opvolgen was quasi onmogelijk. Daarna heeft dokter Luc ons gedurende 4 jaar bijgestaan.
Nu is dokter Karinne bereid om met een groot engagement iedere eerste donderdagnamiddag van de maand patiënten te ontvangen. Onze klanten kunnen iedere dinsdagnamiddag terecht bij een ploeg van medisch geschoolde vrijwilligers om een doktersconsult te plannen. Zij krijgen daar de eerste zorgen of worden doorverwezen naar derden. 

Er is een dosis humor en relativering nodig om deze taak aan te kunnen.

Eerst is er de taalbarrière: onuitspreekbare namen met meer medeklinkers dan klinkers. Wat is de voornaam en wat is de achternaam? En probeer maar iets te weten te komen, als je elkaar niet verstaat. Wat zijn de klachten? Google translate en vooral Attiq helpen …

De procedure voor betaling vraagt een speciale studie: gele kaart van OCMW Sint-Niklaas of requisitorium van Fedasil of mutualiteit? Als wij het al niet begrijpen, hoe is het dan voor mensen die de taal en de cultuur niet beheersen?

Er is de moeilijke confrontatie met medische klachten zoals schurft en schimmel over het hele lichaam. Ik lees in een rapport over de gezondheidstoestand van asielzoekers het volgende: asielzoekers hebben over het algemeen een slechtere gezondheidsstatus dan de bevolking van het gastland. In het rapport van het WHO Regionaal Kantoor voor Europa 2018 werd op volgende aandachtspunten gewezen:

• overdraagbare ziekten: ziekten door vaccinatie te voorkomen, tuberculose, hiv, hepatitis B en C, virale infecties;
• niet-overdraagbare ziekten: diabetes mellitus type 2, hart- en vaatziekten (beroerte en ischemische hartziekte) en kanker (vooral baarmoederhalskanker);
• geestelijke gezondheidsproblemen, inclusief posttraumatische stressstoornis, depressie en angst;
• gezondheid van moeders;
• seksuele en reproductieve gezondheid, met bijzondere aandacht voor eerder seksueel geweld;
• gezondheid van kinderen en adolescenten.

Waarschijnlijk hebben veel factoren van voor of na de migratie een impact op de gezondheidstoestand van asielzoekers, zoals precaire leefomstandigheden in het land van herkomst, marteling en geweld, trauma door ballingschap, opsluiting, duur van procedures, taal- en culturele barrières of gebrek aan kennis van het gastland. De omstandigheden van hun opvang kunnen ook een negatief effect hebben op hun gezondheid, evenals op de zorguitgaven. In België is er momenteel geen centrale databank met gegevens over de gezondheidsproblemen van asielzoekers of over hun gebruik van de gezondheidszorg. 

Weinig asielzoekers hebben een elektronisch medisch dossier en ze worden niet opgenomen in (nationale of regionale) gezondheidsenquêtes. Ook in VLOS zijn er geen digitale dossiers, intakeformulier, afsprakenblad en agenda. Dat zijn de dingen die we eerst aangepakt hebben. We zorgen voor een goede voorbereiding van het dossier zodat de dokter haar werk kan doen: aanvraag requisitorium, attest dringende medische hulp, een goed ingevuld intakeformulier.

De volgende vragen die we ons stelden waren welke medische zorgen wij mogen verlenen, welke medicatie wij mogen meegeven en welke niet, en hoe komen we aan medicatie? We misten een huisapotheek om mensen vlug te kunnen helpen, zeker nu in de koude dagen. Dokter Karinne hielp ons door een doos met bruikbare medicatie mee te brengen en maakte een lijst op met medicatie die we mogen gebruiken, de juiste dosis daarvan en welke we mogen meegeven. Caroline diende een subsidieaanvraag in voor medisch materiaal.

Volgende vraag: hoe breiden we de doktersuren uit? Of leggen we een lijst aan van huisdokters en specialisten in de buurt die we kunnen contacteren voor een snelle consultatie? Via de Huisartsenkoepel in Sint-Niklaas hebben we al een paar keer kunnen doorverwijzen naar een bereidwillige huisarts uit de buurt, wat als voordeel heeft dat de patiënten hier zelf naartoe kunnen gaan. Dankzij de digitalisering kunnen we snel de nodige formulieren doorsturen.

Dit is nu reeds gerealiseerd:

• een duidelijke procedure, afhankelijk van het statuut;
• een uitgebreid intakeformulier;
• een afsprakenblad voor de patiënten;
• goede voorbereiding van de doktersconsultatie;
• een afsprakenboek;
• goede contacten met de dokter;
• opruiming van het dertigjarige archief;
• opruiming van vervallen medisch materiaal en medicatie.

Dit  is nog nodig:

• een huisapotheek met medicatie die niet door de dokter moet voorgeschreven worden;
• een medisch budget, waarvoor Caroline een projectdossier heeft ingediend.

Plannen:

• bezoek aan De Tinten in Gent https://detinten.be/;
• contact opnemen met de Huisartsenkoepel om namen van dokters te weten te komen om snel te kunnen doorverwijzen;
• vertaling van het intakeformulier;
• uitbreiding van de uren permanentie;
• een EHBO-kist voor dringende medische zorgen zowel voor in de kruidenier, de bazar, de keuken en de bureaus;
• navragen of er digitale ruimte is op de VLOS-server om de formulieren op te slaan, zodat we deze digitaal ook kunnen invullen.

Het blijft een boeiende en moeilijke taak. Toch hopen we een klein beetje bij te dragen aan de vermenselijking van onze maatschappij, met andere woorden aan een betere wereld.

Gilberte Van Hoey, Herman Verbeke, Roland Geers, Kris Geleyn