In 2016 sloten de EU en Turkije een deal : in ruil voor 6 miljard steun voor de meer dan 3 miljoen in kampen zittende Syrische vluchtelingen, het afschaffen van de visumplicht voor Turkse burgers en het heropenen van de toetredingsonderhandelingen tot de EU, zou Turkije de vluchtelingen beletten naar de Griekse eilanden over te steken. Daarenboven zou Griekenland elke vluchteling die zonder reisdocumenten daar toch geraakt was, daar geen asiel aanvroeg of wiens asielaanvraag niet ontvankelijk verklaard was, terug mogen sturen naar Turkije in ruil voor een legaal over te brengen Syriër uit de kampen. Zodoende  wou men de vluchtelingenstroom doen stoppen, mensensmokkelaars buiten spel zetten en het hoge aantal drenkelingen drastisch verminderen. De vluchtelingen op de eilanden zouden dan door de EU volgens een spreidingsplan over de verschillende lidstaten verdeeld worden. Dit is niet gebeurd. Hongarije,Tsjechië en Polen weigerden en weigeren nog steeds vluchtelingen die internationale bescherming aanvragen op te nemen. Het gevolg is overbevolkte vluchtelingenkampen met alle miserie vandien.

De recente ontwikkeling van de oorlog in de regio Idlib in Syrië zet de Turkije-deal weer op losse schroeven. In Idlib zitten naast de daar reeds wonende 1 miljoen Syriërs daarenboven nog 1 miljoen Syriërs daarheen gevlucht van uit de overige delen van het door het Assad-regime gecontroleerde land. De hevige bombardementen brengen een grote vluchtelingenstroom op gang. Duizenden willen Turkije bereiken en worden aan de grens tegengehouden. Turkije vangt zelf reeds 3,6 miljoen Syriërs op en daarenboven velen uit Irak en Afghanistan.

Dat Turkije vluchtelingen die naar Europa willen niet langer wil tegenhouden is goed te begrijpen. Duizenden zijn dan ook naar de grens met Griekenland getrokken. Europa sluit echter zijn grenzen in Griekenland en Bulgarije af en stuurt de vluchtelingen die toch binnen geraakten - vaak na gevechten met de grenspolitie - terug naar hun land van herkomst zonder hun asielaanvraag te registreren, wat onwettig is volgens de Conventie van Genève.

Turkije, dat reeds zoveel vluchtelingen opvangt, voelt de dreiging van nog eens meer dan 1 miljoen vluchtelingen uit Idlib en wil meer geld van Europa. Dat is geen afpersing. De EU moet een nieuw akkoord met Turkije sluiten, dat is in beider belang. Het moet ook in eigen boezem kijken en intern een nieuw pact opstellen om te bepalen welk land verantwoordelijk is voor opvang en behandelen van de asielaanvraag. Dat is nodig om de erbarmelijke toestand op de Griekse eilanden onder controle te krijgen.

Een ander verhaal is de overtocht over de Middellandse Zee. We maken de toegang tot Europa nog steeds moeilijk en vaak onmogelijk voor de vluchtelingen en migranten die vnl. vanuit Libië in overvolle wankele bootjes de Middellandse Zee oversteken en daarbij met honderden verdrinken.  Het zijn mensen uit Eritrea, Somalië, Soudan, Nigeria en andere sub-Sahara landen, maar ook zelfs uit  het Midden-Oosten.

Na een deal met Libië is veel Europees geld naar de corrupte kustwacht gegaan, die getraind werd om vluchtelingenbootjes te onderscheppen en terug in Libië aan land te zetten. Daar worden ze in kampen in onmenselijke omstandigheden opgesloten, mishandeld, als slaven verkocht of tegen een hoge losprijs vrijgelaten. Door ngo’s gecharterde reddingsschepen vol vluchtelingen worden soms weken de toegang tot aanleghavens geweigerd. Kapiteins worden voor de rechtbank gedaagd. De Europese ministers geraken het niet eens over de toelating tot redding op zee. Noodsignalen op de Middellandse Zee worden niet meer doorgegeven aan de reddingsschepen van de ngo’s. Als hier doden bij vallen is dat niets anders dan moord door schuldig verzuim. Ook hier moeten de EU-lidstaten overeenkomen om de druk op de frontlijnstaten, vnl. Italië, Malta en Spanje weg te nemen. Ze moeten een veilige kosteloze oversteek mogelijk maken en zo de mensensmokkelaars buiten spel zetten.

De laatste maanden pogen steeds meer vluchtelingen het aartsgevaarlijke Kanaal  naar Engeland over te steken. Ook hier gelden de zelfde aanbevelingen.

Wat is er met Europa aan de hand dat wij aan onze grenzen mensen als misdadigers met geweld tegen houden, laten verkommeren, omkomen en verdrinken en hen niet eens een helpende hand reiken???

Ook bii ons heeft de Covid-19 pandemie een grote impact op het leven van migranten, vluchtelingen en mensen zonder papieren.

Mensen die een asielverzoek wilden indienen, stonden een maand geleden letterlijk voor de gesloten deur van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). Geen mogelijkheid tot verzoek wil zeggen geen opvang, dakloos op straat, zonder steun, zonder inkomen en geen toegang tot de noodzakelijke gezondheidszorg, wat in de huidige situatie een bedreiging is voor de algemene volksgezondheid. Tenslotte behandelde DVZ terug de asielaanvragen maar ze moesten digitaal gebeuren, een praktisch probleem voor de meesten die daarenboven onze taal niet kenden. Wegens procedurefouten bleef DVZ  het bevel om het grondgebied te verlaten (BVG) uitschrijven, BGV dat onuitvoerbaar is want reizen is onmogelijk en de grenzen zijn gesloten!  Een genereuze oplossing voor deze problemen is nochtans eenvoudig : verleng de duur van de asielprocedure, laat mensen langer in de opvang blijven en geef hen allemaal een tijdelijke verblijfsvergunning (bvb 3 maand) met alle rechten daaraan verbonden. “In uw kot blijven” is geen optie voor mensen, zoals mensen zonder papieren, die geen kot hebben. Een corona-plan dat geen rekening houdt met mensen zonder papieren is een waardeloos plan !

Het coronavirus (Sars cov 2) is de bondgenoot van allen die het recht op asiel willen inperken, van de regeringsleiders die de vluchtelingen de toegang tot Europa willen verhinderen. Het geeft hen zo een alibi om de grenzen van Europa te sluiten, het sust daarmee hun geweten want ze beschermen zo onze gezondheid! Het gevaar is niet denkbeeldig dat na de exit uit de crisis hetzelfde argument zal gebruikt worden  om het sluiten van de grenzen te rechtvaardigen.

Piet Willems