Het is reeds tot in den treure geschreven in alle jaarverslagen dat 2020 wegens de wereldwijde COVID-19-pandemie een rampjaar was . COVID-19 maakte ons duidelijk hoe kwetsbaar onze moderne wereld met zijn ongebreideld vooruitgangsdenken en bezeten door economische groei wel is. Zullen we nu echt anders gaan leven? Gewend dat we altijd en overal konden zien, krijgen en doen wat we wilden, valt bij velen de inperking van hun vrijheid tegen. We moeten leren leven met minder, maar willen we dat wel?

Duidelijk werd ook nog eens de ongelijkheid in welvaart, rijkdom en macht in de wereld: terwijl figuurlijk het water velen aan de lippen stond, konden anderen in weelde leven en hun kapitaal veilig stellen in belastingparadijzen. Dit ‘structureel geweld’ onderhoudt de migratie- en vluchtelingenstromen van mensen op zoek naar een leefbaar leven. Ook in 2020 verdronken duizenden in de Middellandse Zee (naar Italië, Malta en Spanje), de Egeïsche Zee (naar Griekenland ), de Atlantische Oceaan (naar de Canarische Eilanden ) en het Kanaal (naar Engeland).

De COVID-19-pandemie trof de arme onderontwikkelde landen veel erger dan de rijke. Onvoldoende en gebrekkige medische infrastuctuur, onhygiënische toestanden, gebrek aan zuiver water en ondervoeding zijn daar debet aan. Veel vluchtelingen komen uit die landen. Hier aangekomen loopt hun asielaanvraag niet van een leien dakje. Afgewezen worden ze dakloos, hebben ze geen recht op steun, geen recht op arbeid, geen inkomen en geen toegang tot noodzakelijke gezondheidszorg. Ze lopen groot gevaar COVID-19 op te lopen.

Andere problemen op wereldvlak zijn ondergesneeuwd geraakt. De klimaatproblematiek die op langere termijn belangrijker is, verdween uit ons aandachtsveld! Voortgaand op wat in het TV-journaal en de duidingsprogramma’s te zien was, waren wij alleen nog bezig met onszelf: corona en hoe vervelend toch die mondmaskers waren!

Wat gebeurde er nog ver van ons bed?

Wereldwijd, in alle continenten heeft het rechts populisme (Trump, Johnson, Erdogan, Orbán en co) het leven van etnische minderheden, vluchtelingen en migranten niet vrolijk gemaakt. Enkele voorbeelden:

In Jemen woekerde de in 2014 begonnen oorlog verder met reeds 200.000 burgerdoden waarvan 85.000 de hongerdood stierven: op wereldschaal de ergste humanitaire ramp in de laatste decennia. Door de coronapandemie werd het budget voor hulp door de VN noodgedwongen verminderd.              

In Venezuela (met een grote vluchtelingenstroom als gevolg), Chili, Ecuador, Colombia en Peru werden politieke protesten tegen de corrupte incompetente regeringen door de snel om zich heen grijpende coronapandemie  in snelheid gepakt.
Hetzelfde gebeurde in Iran, maar daar traden de ordetroepen hardhandig op met een paar duizend doden als gevolg.                                                                    

In Afrika namen terroristische activiteiten toe: in Oost-Congo bleven verschillende ongeregelde rebellengroepen moorden en plunderen met na jaren reeds meer dan 5 miljoen ontheemden in de regio als gevolg. In Mali en Niger won IS terug aan invloed en ontvoerde en gijzelde honderden weerloze burgers.

De oorlog in Syrië stopte niet en werd vooral in de noordwestelijke regio Idlib gevoerd. De daarheen voor het Assad-regime gevluchte Syriërs werden hevig gebombardeerd door de met Assad geallieerde Russische luchtmacht. De daardoor ontstane vluchtelingenstroom poogde Turkije en zo mogelijk Europa te bereiken. Turkije ving en vangt zelf reeds meer dan 3,5 miljoen Syriërs op en daarenboven velen uit Irak en Afghanistan. Europa sloot echter zijn grenzen in Griekenland – vnl. op de Griekse eilanden en Bulgarije, en stuurde de vluchtelingen die toch binnengeraakten terug. Bootjes die via de Egeïsche zee de Griekse eilanden bereikten werden ‘manu militare’ terug de zee opgestuurd zonder dat de opvarenden kans kregen asiel aan te vragen, wat in strijd is met het VN-vluchtelingenverdrag.

Op de Griekse eilanden zaten (en zitten nog) duizenden vluchtelingen geblokkeerd in erbarmelijke omstandigheden in overvolle noodkampen omdat de EU hen de toegang tot Europa bemoeilijkte en zelfs onmogelijk maakte (en nog maakt). In het kamp Moria op Lesbos (waar maar plaats was voor 3.000 personen, terwijl er meer dan 15.000 verbleven, waaronder veel vrouwen en kinderen) brak op 8 september een hevige brand uit die het grootste deel van het kamp in de as legde. De van alles berooide vluchtelingen werden toen slechts met mondjesmaat naar het vasteland geëvacueerd. België nam 150 asielzoekers van Griekenland over.

Wat veranderde op politiek Europees vlak inzake asiel en migratie? De EU stelde in september een nieuw Asiel- en Migratiepact voor. Hierin werd de nadruk gelegd op de mensenrechten en multilaterale samenwerking. Positief in het pact is dat reddingsacties op de Middellandse Zee moesten gesteund worden en dat pushbacks aan de buitengrenzen verboden werden! Vluchtelingen hebben immers het recht op het grondgebied van de EU asiel aan te vragen, aldus het door praktisch alle Europese landen ondertekende VN-vluchtelingenverdrag. Implementatie van deze richtlijnen is een ander paar mouwen!!!

In België kwam na vele strubbelingen een nieuwe regering. Die legde de nadruk op een correct asiel- en migratiebeleid met als sluitstuk een efficiënte terugkeerregeling voor wie hier geen verblijfsrecht kan krijgen, m.a.w. weinig verschil met het vorig beleid. Men pleit voor opvang van vluchtelingen in de regio van herkomst. Daar zouden ze dan een asielaanvraag moeten doen en alleen diegenen die een goede kans hebben op het verkrijgen van asiel zouden toegelaten worden! Dit is zoals hoger reeds vermeld in strijd met het VN-vluchtelingenverdrag. Beschermen van eigen grenzen is blijkbaar belangrijker dan bescherming bieden aan mensen in nood.                           

In 2020 was duidelijk dat Fort Europa ter verdediging van onze Europese waarden en ter beveiliging van onze hoge levensstandaard nog steeds zo weinig mogelijk vluchtelingen en migranten wilde opnemen en er zoveel mogelijk uitwijzen. Het gevolg zijn overvolle kampen -zoals Moria – maar daarover hebben we het hoger reeds gehad .

Mijn utopische wensen voor 2021:                                                                               

• Recht op asielaanvraag en kwaliteitsvolle opvang voor iedere migrant in nood.                                                                                                   
• Door Europa ingerichte veilige vluchtroutes. Ruimhartig asiel beleid.                                                                                                              
• Mededogen voor Mensen zonder Papieren.
• Geen gedwongen  terugkeer.
• Versoepelen van regularisatiecriteria om humanitaire en medische redenen.

 Met andere woorden: geen gesloten grenzen !                                                                                     

Gelukkig nieuwjaar !

Piet Willems.

P.S.: Zie ook op de website van VLOS onder VLOS Nieuws:     

- Asiel en Migratie in tijden van COVID-19 (1 mei 2020) ; 

- De Nieuwe Regering en Asiel en Migratie (10 november 2020).